این مطالعه با هدف ارزیابی و مقایسه دو شاخص کیفیت آب NSFWQI و IRWQISC بر روی رودخانه های حوضه های پنجگانه خوزستان یعنی کارون، کرخه، دز، مارون-جراحی و زهره-هندیجان با استفاده از داده های ثبت شده در سالهای 90-96 انجام شده است. این تحقیق نشان دهنده تفاوت دو روش و همچنین صحت سنجی شاخص توسعه یافته در ایران می باشد. در حالیکه بر اساس شاخص NSFWQI رودخانه های منطقه از نظر کیفیت در حالت متوسط هستند و بجز نقاطی بر روی رودخانه کارون مشکل خاصی وجود ندارد، شاخص IRWQIsc وضعیت کیفیت آبهای سطحی در سطح استان را متوسط تا بد ارزیابی می نماید. شاخص NSFWQI در شناسایی مراکز آلودگی در حوالی اهواز موفق عمل نموده حال آنکه شاخص IRWQIsc نسبت به شناسایی کانون های شوری بر روی رودخانه های زهره و جراحی درست عمل کرده است. در تعیین توزیع مکانی شاخص ها از سه روش زمین آمار اسپلاین، کریجینگ و روش وزنی معکوس فاصله استفاده به عمل آمد که با ارزیابی به عمل آمده روش وزنی معکوس فاصله انتخاب شد.

شاخص های کیفی آب معیاری برای طبقه بندی آب سطحی بر مبنای استفاده از پارامترهای استاندارد بوده و ابزاری ریاضی است که تعداد زیادی از داده های مورداستفاده برای توصیف ویژگی های آب را به یک عدد تبدیل کرده و سطح کیفی آب را بدست می دهد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه حساسیت دو شاخص کیفیت آب NSFWQI و IRWQISC نسبت به پارامترهای کیفی با استفاده از روش های مبتنی بر واریانس، بر روی رودخانه هراز با نمونه برداری ماهانه در سال 1400 در 7 ایستگاه منتخب در بازه پنجاب تا بالادست سد مخزنی هراز در استان مازندران انجام شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که کیفیت آب در ایستگاه های S1 (سراب) و S2-1، در بهترین حالت نسبتا خوب و در بدترین حالت دارای کیفیت بد می باشند. کیفیت آب در ایستگاه های S2، S3، S4، S5-1 و S5(پایاب)، در بهترین حالت متوسط و در بدترین حالت در شهریورماه دارای کیفیت بد می باشند. در تحلیل عدم قطعیت و ارزیابی حساسیت شاخص NSFWQI از روش SRC و برای شاخص IRWQISC از روش FAST و SOBOL استفاده شد. نتایج آنالیز حساسیت بر اساس رویکرد رتبه بندی عوامل (Factor Prioritization) نشان داد در شاخص NSFWQI به ترتیب پارامترهای DO، BOD، CF، T و P و در شاخص IRWQISC بعد از پارامتر DO پارامترهای BOD، P و N بیشترین تاثیر را برروی خروجی مدل ها داشته اند. در تحلیل عدم قطعیت، نتایج حاصل از به کارگیری روش SOBOL برای ایستگاه های مختلف رودخانه هراز با روش FAST مطابقت داشت اما نتایج آنالیز حساسیت حاصل از این دو روش با یکدیگر متفاوت بودند. باتوجه به نتایج حاصله و علی رغم نزدیکی نتایج حاصل از دو روش، می توان گفت روش SOBOL باتوجه به همگرایی بدون قیدوشرط در این مطالعه موفق تر از متدولوژی FAST عمل نموده است.

ارزیابی کیفی آب چاه نیمه های سیستان به عنوان منابع مهم تأمین کننده آب آشامیدنی و کشاورزی شهرستان زابل و زاهدان از ارزش و اهمیت فراوانی برخوردار بوده و ضروری می باشد؛ بنابراین هدف از مطالعه حاضر بررسی کیفیت آب چاه نیمه ها از جهت شاخص کیفی NSFWQI، شاخص کیفی آب-های سطحی ایران IRWQI و شاخص آلودگی Liou می باشد. پژوهش حاضر توصیفی-مقطعی می باشد. پارامترهای کیفی موردنیاز جهت محاسبه شاخص-هایNSFWQI، IRWQI و Liou شامل pH، DO، BOD، TS، COD، EC، دما، فسفات، نیترات، کدورت، کلیفرم مدفوعی، سختی و آمونیاک در 12 ایستگاه انتخابی در چهار چاه نیمه سیستان به مدت 12 ماه با استفاده از روش استاندارد مورداندازه گیری قرارگرفته است. نتایج حاصل از مطالعه نشان می-دهد که مقدار عددی شاخص NSFWQI بین (63-53) باکیفیت متوسط، شاخص IRWQI بین (82/75-57/50) باکیفیت خوب و متوسط و شاخص آلودگیLiou بین (5-5/3) باکیفیت نسبتاً آلوده مشاهده شد. بهترین کیفیت آب بر اساس سه شاخص NSFWQI، IRWQI و Liou به ترتیب 63، 86/75 و 3 در ماه های سرد سال (دی تا فروردین) در چاه نیمه های یک، دو و سه مشاهده شد و بدترین کیفیت آب به ترتیب 53، 74/49 و 25/5 در چاه نیمه چهار در مردادماه مشاهده شد. علت کاهش کیفیت آب در چاه نیمه چهار افزایش BOD، کاهش اکسیژن محلول و EC آب می باشد، که می توان درنتیجه افزایش تبخیر، عدم برداشت آب از آن در تابستان و جنس بستر این چاه نیمه دانست؛ بنابراین نتایج نشان می دهد که چاه نیمه های یک، دو و سه از کیفیت بهتری نسبت به چاه نیمه چهار برخوردار است و همچنین باوجود تفاوت هایی در پارامترهای مورداستفاده و روش محاسبه شاخص-های NSFWQI، IRWQI و Liou نتایج هر سه روش برای ارزیابی کیفیت آب هم پوشانی دارند.

این مطالعه با هدف ارزیابی و مقایسه حساسیت دو مدل کیفیت آب NSFWQI و IRWQISC نسبت به پارامترهای کیفی با استفاده از روش های مبتنی بر واریانس، روی رودخانه پسیخان با نمونه برداری ماهانه در سال 94 در 13 ایستگاه، منتخب انجام شده است. براساس نتایج تحلیل حساسیت فصلی پارامتر BOD بیشترین حساسیت را در هر دو مدل نشان داد. کیفیت آب براساس شاخص NSFWQI در ایستگاه های بالادست "متوسط" و در ایستگاه های پایین دست، "بد" بود در حالیکه شاخص IRWQISC کیفیت آب رودخانه در بالادست را "خوب" و در پایین دست "نسبتا بد" گزارش نمود. آنالیز حساسیت مدل NSFWQI به صورت مکانی براساس رویکرد Factor Prioritization پارامتر DO را موثرترین عامل بر واریانس خروجی مدل معرفی کرد و برهمین اساس به کمک رویکرد Factor Fixing نشان داده شد که با ثابت کردن پارامتر DO می توان واریانس خروجی را تا حد زیادی کنترل و عدم قطعیت مدل مزبور را تا حد زیادی کاهش داد. در مدل IRWQISC در ایستگاه های بالادست، پارامتر DO و در ایستگاه های پایین دست پارامتر BOD بیشترین تاثیر را در واریانس خروجی مدل داشت. بر این اساس در ارزیابی کیفی با شاخص IRWQISC تعداد دفعات و اندازه گیری دقیق دو پارامترDO و BOD دارای اهمیت زیادی در مقابل 9 پارامتر دیگر قلمداد گردید. نتیجه مهم دیگر مطالعات آن است که ضرایب وزنی پارامترهای کیفی در مدل IRWQISC تطابق مناسبی با اثرگذاری آنها درخروجی مدل برای نمایش وضعیت کیفی ندارد و این امر مطالعه بیشتری برای پذیرش آن به عنوان یک استاندارد بومی در ایران گوشزد می نماید.

رودخانه­ها در صورت رها شدن پساب های شهری، صنعتی و زه آب های کشاورزی از جمله آسیب پذیرترین منابع آبی می توانند باشند. یکی از روش­های بررسی کیفیت آب­های سطحی، استفاده از شاخص­های کیفی و آلودگی، به­صورت یک عدد منفرد و بدون بعد است و هر عدد تفسیر مشخصه­هایی از کیفیت آب می­باشد. حوضه آبریز رودخانه کشکان در استان لرستان، سرچشمه اصلی رودخانه کرخه است. در این تحقیق برای بررسی آلودگی رودخانه کشکان از نظر کیفی در سه نوبت (فصول تر و فصل خشک) نمونه­برداری انجام گرفت. پارامترهای فیزیکی شامل کلی فرم مدفوعی (توتال و فکال) و شیمیایی شامل (EC، BOD، COD، PO4، NO3، P،pH و NTU) در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج توسط شاخص­های NSFWQI، IRWQI و روش­های آماری بررسی شدند. نتایج شاخص NSF نشان داد در سه دوره نمونه­برداری غالب ایستگاه­ها در رده متوسط (با عدد بین 70-50) قرار دارد. همچنین نتایج شاخص IRWQI  نشانگر این است که ایستگاه­های نمونه­برداری در بازه نسبتاً خوب تا نسبتاً بد (با عدد بین 30 تا 70) قرار گرفته و اغلب در وضعیت خوب و متوسط قرار دارند. نتایج بیانگر این است که آب رودخانه کشکان برای کشاورزی مناسب بوده و در برخی ایستگاه­ها از نظر میزان فسفات در شرایط نامناسب قرار دارد. فاکتورهای تعیین شده توسط تحلیل عاملی نشان­دهنده وجود آلودگی با منشأ زمین­زاد و انسان­زاد در منطقه بوده که لازم است تدابیر کافی به­منظور کنترل بهتر کیفیت آب رودخانه صورت پذیرد.

زمینه و هدف: آلودگی آب سطحی در دهه های اخیر به عنوان یک تهدید جدی برای انسان و محیط زیست تلقی می شود، به همین دلیل بررسی شرایط کیفیت آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مواد و روش ها: این پژوهش با هدف ارزیابی کیفیت آب رودخانه تجن با استفاده از شاخص های کیفی سازمان بهداشت ملی آمریکا (NSFWQI) و شاخص کیفیت آب سطحی ایران (IRWQISC) انجام گرفته است. در این مطالعه 12 پارامتر کیفی آب شامل pH، مجموع مواد جامد معلق (TSS)، هدایت الکتریکی (EC)، کدورت (NTU)، نیترات، فسفات، آمونیاک، اکسیژن خواهی شیمیایی (COD)، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی (BOD)، اکسیژن محلول (DO)، دمای آب و کلیفرم مدفوعی در چهارفصل مختلف در سه ایستگاه اندازه گیری شده است. یافته ها: بر اساس نتایج شاخص IRWQISC، بدترین وضعیت کیفیت آب در ایستگاه پایین دست و در فصل زمستان با مقدار 38 و بهترین مقدار شاخص برای ایستگاه بالادست در فصل بهار با 84/6رخ داده است. همچنین بر اساس شاخص NSFWQI ایستگاه بالادست در فصل بهار با مقدار شاخص 80/7بهترین شرایط کیفی آب را دارد و در مقابل بدترین وضعیت کیفیت آب در ایستگاه پایین دست در فصل زمستان با مقدار 46/9 برآورد شده است. در محاسبه شاخص های کیفیت آب در هر دو شاخص کیفیت آب در ایستگاه بالادست خوب تلقی شده و از آن می توان در مصارف مختلف استفاده نمود. با پیشروی در طول مسیر رودخانه کیفیت آب با ورود فاضلاب و پساب کشاورزی به رودخانه افت می کند. این تغییرات در کیفیت آب در فصل زمستان شدیدتر بوده است. نتیجه گیری: کیفیت آب رودخانه تجن در اثر ورود پساب کشاورزی و فاضلاب به این رودخانه دستخوش تغییرات بسیاری شده است. این موضوع علاوه بر آسیب به سلامت انسان، محیط زیست را نیز دچار آسیب می کند. حل این مسئله نیازمند مدیریت صحیح فاضلاب و همچنین حفاظت این رودخانه به عنوان یک منبع تامین آب شیرین می باشد.

سابقه و هدف : رودخانه هراز، به عنوان یکی از رودخانه های مهم ترین در شمال ایران می باشد که بستر حیات بسیاری از موجودات آبزی و منبع تأمین آب بسیاری از فعالیت های تجاری و صنعتی پویا در حاشیه ی خود هست . در این مطالعه به کمک شاخص های کیفیت آب سطحی ایران (IR-WQIsc) و شاخص کیفیت بنیاد ملی بهداشت (NSF-WQI) به ارزیابی کیفی آب رودخانه هراز پرداخته شد .مواد و روش ها :نمونه برداری از آب رودخانه هراز، از عمق 30 سانتیمتر و در بخش میانی مقطع رودخانه در طول یک سال (1400-1399) به صورت ماهانه در ساعات ابتدایی روز انجام شد و پارامترهایی مانند دمای آب، pH، (DO)، رسانایی الکتریکی (EC)، (TDS)، کدورت، (N-NH+4)، (N-NO3)، (PO4)، (BOD5)، (TSS) اندازه گیری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت .یافته ها : بر اساس نتایج شاخص IR-WQISC کیفیت آب رودخانه هراز در فصل بهار از بالادست به پایین دست از کیفیت نسبتاً خوب به کیفیت نسبتاً بد می رسد و این شرایط برای فصول پاییز و زمستان نیز تکرار می شود با این تفاوت که بهترین کیفیت آب بالادست مربوط به فصل بهار و بهترین کیفیت آب پایین دست مربوط به زمستان بوده است. آب این رودخانه در فصل تابستان از کیفیت پایین تری نسبت به دیگر فصول برخوردار بود . به طور متوسط کیفیت آب طبق شاخص IR-WQISC در فصول بهار و پاییز و زمستان از کیفیت «نسبتاً خوب» برخوردار است ولی در فصل تابستان کیفیت آب تا حد کیفیت «متوسط» پایین می آید. بر اساس نتایج شاخص NSF-WQI کیفیت آب رودخانه در فصل بهار به طور متوسط بهترین کیفیت و در فصل تابستان پایین ترین کیفیت را دارد. در فصول پاییز و زمستان کیفیت آب شرایط مشابهی دارد و به طور میانگین کیفیت آب در سطح «متوسط» قرار دارد. در یک مقایسه ی کلی بین تمام فصول سال، فصل تابستان در هر سه ایستگاه پایین ترین کیفیت آب را داشت .نتیجه گیری : با توجه به کیفیت تعیین شده طبق شاخص های کیفی آب در فصول مختلف، می توان گفت که در فصل تابستان با توجه به هجوم گردشگران به مناطق شمالی کشور و شرایط محیطی مثل افزایش دما آب نسبت به سایر فصول سال از کیفیت کمتری برخوردار است . همچنین به دلیل افزایش تراکم جمعیت در مسیر رودخانه از بالادست به پایین دست، کیفیت آب در منطقه بالادست بهتر از منطقه میان دست و در منطقه میان دست بهتر از منطقه پایین دست هست. درنهایت نتایج دو روش با یکدیگر مقایسه شده و مشخص می شود که نتایج ازنظر کمی تا حدودی مشابهت دارند اما شاخص IR-WQISC طبقه بندی دقیق تری ارائه می دهد .

زمینه و هدف: توسعه روزافزون فعالیت های کشاورزی و آبزی پروری در حاشیه رودخانه ها موجب کاهش کیفیت آب های جاری شده است. این مطالعه به منظور ارزیابی کیفیت آب رودخانه چهل چای در استان گلستان بر اساس شاخص های کیفی NSFWQI، IRWQISC و CWQI انجام شد. روش بررسی: این مطالعه توصیفی-تحلیلی روی یکی از زیر حوزه های آبخیز گرگانرود انجام شد. از هر 7 ایستگاه نمونه برداری انتخاب شده بر اساس فاکتورهای استاندارد در مجموع 42 نمونه در طول رودخانه در فصول تابستان و پاییز به صورت ماهانه در سال 1397 بررسی شد. فاکتورهای استاندارد شامل قابل دسترسی بودن، نوع کاربری اراضی، زمین شناسی و پراکندگی در طول رودخانه بودند. 12 پارامتر کیفی آب شامل اکسیژن محلول، کلیفرم مدفوعی، pH، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی (Biochemical Oxygen Demand: BOD)، اکسیژن خواهی شیمیایی (Chemical Oxygen Demand: COD)، درجه حرارت، فسفات، نیترات، آمونیوم، کدورت، کل مواد جامد محلول و هدایت الکتریکی و 5 کاتیون (سدیم، کلسیم و منیزیم) و آنیون (کلراید و سولفات) در طول رودخانه با استفاده از روش استاندارد اندازه گیری شدند. یافته ها: در مقدار فسفات و کدورت از ایستگاه 2 به سمت پایین دست، افزایش مشاهده شد. مقادیر BOD، COD و کلیفرم مدفوعی در ایستگاه 6 افزایش آماری معنی داری در مقایسه با میزان استاندارد WHO نشان داد (P<0. 05). آلودگی رودخانه در فصل تابستان بعد از ایستگاه 3 (تفرجگاه) به سمت پایین دست افزایش آماری معنی داری نشان داد (P<0. 05) و این امر به دلیل ورود کودهای کشاورزی و تخلیه فاضلاب شهری بود. بر اساس میانگین شاخص IRWQISC و NSFWQI کیفیت آب رودخانه چهل چای در ایستگاه نمونه برداری در محدوده شهر مینودشت (ایستگاه 6) در کلاسه بد ارزیابی شد. شاخص CWQI نشان داد که آب رودخانه چهل چای از نظر آشامیدن و آبزیان در مرز کلاسه مناسب، برای کشاورزی در کلاسه بد و از نظر تفریح و استفاده دام در رده عالی است. نتیجه گیری: مقادیر میانگین شاخص های اندازه گیری شده، بیانگر کلاسه کیفی با آلودگی بالا بود. از آنجا که این رودخانه برای تامین آب کشاورزی و آبزی پروری استفاده می شود؛ اعمال راهکارهای مدیریتی ضروری به نظر می رسد.

رودخانه ها از مهم ترین منابع آب هستند که نقش مهمی در تأمین آب مورد نیاز فعالیت های مختلف مانند کشاورزی، صنعت و شرب دارند. بنابراین تعیین رژیم جریان و کیفیت آب رودخانه یک عامل مهم تعیین کننده سلامت رودخانه اسـت. در این پژوهش، جهت تعیین کیفیت و پهنه بندی آب رودخانه کارون (محدوده شهرستان باوی) با استفاده از شاخص IRWQISC، شاخص کیفی NSFWQI و شاخص آلودگی Liou، نمونه برداری ماهانه از آب از فروردین تا اسفند ماه 1402 انجام شد. استفاده از این سه شاخص و ارائه آن ها به صورت نقشه های پهنه بندی، یک رویکرد جامع برای ارزیابی و مدیریت کیفیت آب فراهم می کند تا امکان درک بهتر سلامت و پایداری منابع آب توسط مدیران و تصمیم گیرندگان صورت گیرد. بر اساس نتایج شاخص IRWQISC، کیفیت رودخانه در رده متوسط تا نسبتا خوب بوده در حالی که بر اساس شاخص NSFWQI، آب رودخانه در طبقه کیفی بد تا متوسط و بر اساس شاخص Liou، در طبقه نسبتا آلوده قرار دارد. به نظر می رسد که شاخص NSFWQI و شاخص Liou سخت گیرانه تر برخورد می کنند اما می توانند شاخص های مناسبی برای استفاده و ارزیابی کیفیت آب جهت مصارف مختلف باشند. با توجه به کاهش کیفیت آب از ایستگاه های بالادست به سمت پایین دست محدوده مورد مطالعه، تاثیر فعالیت های صنعتی، زه آب های کشاورزی و فاضلاب های شهری را نباید نادیده گرفت و پایش مداوم کیفیت آب در این محدوده ضروری می باشد.